SAKARYA MEYDAN MUHAREBESİ
(23 Ağustos -13 Eylül 1921)
♦ Eskişehir yenilgisi Yunan’ı heveslendirdi.24 Temmuz’da duran Yunan ordusu son darbeyi vurmak için hazırlıklara başladı.
Amacı:
♦ Ankara′yı alıp milli mücadeleyi ortadan kaldırmak
♦ Sevr’i uygulamaya koyarak Batı Anadolu′ya sahip olmak
♦ Eskişehir yenilgisinin verdiği avantajla son darbeyi vurup işi bitirmek
♦ Mustafa Kemal 12 Ağustos’ta cepheye geldi. Burada verdiği emirlerle savaşın stratejisini belirledi.
Bu emirler:
♦ Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır, o satıh bütün vatandır.
♦ Bir birlik çekilmek zorunda kalırsa durabildiği yerde cephe tutacaktır.
♦ Çekilmek zorunda kalan bir birlik diğerlerine ölçü olmayacak her birlik sonuna kadar mücadele edecek.
♦ Mustafa Kemal düşman Sakarya Nehri’nin doğusuna geçerse vatan diye bir şey kalmayacağını biliyordu ve bunu askere anlattı ve asker de bunu çok iyi anladı.
♦ 100 km’lik cephede Yunan’a 11 gün geceli gündüzlü saldırdı.11 günün sonunda Yunan’ın taarruz gücü kırıldı.
♦ 11 gün de Türk ordusu saldırdı.22 geceli gündüzlü savaşın sonunda Yunan ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.
Sonuçta:
♦ Türk ordusu büyük bir zafer kazandı.
♦ Yunan ordusu taarruz gücünü kaybetti.
♦ Yunan iyice desteksiz kaldı.
♦ Türk ordusu savunmadan taarruza geçti.
♦ Türk milletinin ll. Viyana’dan beri devam eden geri çekilmesi son buldu.
♦ Mustafa Kemal 19 Eylül 1921’de mareşal oldu.
♦ İngiltere ile esir değişimi yapılarak Malta’daki esirler kurtarıldı.
♦ İtalyanlar tamamen çekildi.
♦ Ankara ve Kars Antlaşmaları imzalandı.
♦ Türk ordusu en büyük kaybı bu savaşta verdi.
♦ Yunan İstanbul′a doğru Doğu Trakya’dan yapmak istediği saldırıdan vazgeçti.
♦ İtilaf devletleri ateşkes ve barış önerisinde bulundular.
KARS ANTLAŞMASI (13 EKİM 1921)
♦ Anadolu′da savaşlar devam ederken Rusya boş durmadı ve Kafkasları bünyesine katarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğini kurdu.
♦ Böylece bölgede yeni bir devlet kuruldu. Moskova ve Gümrü Antlaşmaları askıda kaldı.
♦ Yeni bir antlaşma ile bu antlaşmaların yenilenmesi gerekiyordu ve Rusya’nın buna niyeti vardı.
♦ Eskişehir’de Türk ordusu geri çekilince Rusya geri adım attı.
♦ Sakarya’nın kazanılmasından sonra Rusya’nın iznini alan Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan TBMM ile Kars Antlaşması’nı imzaladı.
♦ Moskova Antlaşması esas alındı ve bu devletler bu antlaşmayı onayladılar.
♦ 2 Ocak 1922’de aynı antlaşma Ukrayna ile imzalandı.
♦ Böylece:
♦ Türkiye′nin doğu sınırı kesinlik kazandı.
♦ ANKARA ANTLAŞMASI (20 Ekim 1921)
Fransa’nın çekilmesinde:
♦ Fransa’nın güney cephesinde içine düştüğü zor durum
♦ Fransız askerlerin Urfa’da mahsur kalmasının Fransız kamuoyunu ve asker ailelerini harekete geçirip baskı yaptırması
♦ Fransa′nın İngiliz siyasetini benimsememesi
♦ TBMM’nin Yunan ve Ermenileri yenmesi
♦ TBMM’nin Rusya ile anlaşması
♦ Sakarya Zaferi’nin kazanılması
♦ Fransa’nın bu olaylardan sonra Türklerin zaferine inanması
♦ Fransızlardan gelen barış teklifini TBMM kabul etti.
♦ Ankara′ya gelen Fransız temsilci Franklin Bouillon antlaşmayı imzaladı.
Yapılan Ankara Antlaşmasında:
♦ Taraflar arasında savaş bitecek
♦ Her iki taraf belirlenen hatta çekilecek
♦ Her iki taraf genel af ilan edecek
♦ Ceber Kalesi Türk toprağı sayılacak
♦ Hatay için özel bir idare uygulanacak
Sonuçta:
♦ Güney cephesinde savaş bitti birlikler batıya kaydırıldı.
♦ Fransa TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf devleti oldu.
♦ Fransa Misak-ı Milli’yi tanıyan ilk İtilaf devleti oldu.
♦ Fransa’nın çekilmesi ve anlaşması TBMM’ye diğerlerine karşı büyük bir avantaj sağladı.
