24- Alifatik Amonyak Türevleri

​ALİFATİK AMONYAK TÜREVLERİ

AMİNLER.

• Amonyakdaki hidrojen atomlarının yerine Alkil gruplarının bağlanmasıyla aminler oluşur.

• Aminler isimlendirilirken alkil gruplarından sonra amin kelimesi getirilir.
• Aminler zayıf baz özelliği gösterirler. Suda OH^– iyonu vererek iyonlaşırlar.

CH₃ – NH₂ + H₂O ® CH₃ NH₃⁺ + OH^–

• Aminler asitlerle reaksiyona girerek tuz oluştururlar.

CH₃ – NH₂ + HCI ® CH₃ – NH₃CI

AMİNO ASİTLER

• Molekülünde hem karboksilli asit (–COOH), hem de amin (–NH₂) grubu bulunduran bileşiklerdir.

• Basit primer ve sekonder aminler amonyaktan daha kuvvetli anhidrobazlardır. Tersiyer aminlerde bazlık özelliği daha küçüktür.
• Amino asitler, moleküllerinde hem asidik (karboksil grubu), hem de bazik (amino grubu) gruplar bulundurduğundan anfoter bileşiklerdir.

Amino asitlerdeki karboksil hidrojeninin –NH₂ grubuna geçmesiyle iç tuz oluşur.

• Amino asitler anfoter olduklarından hem asitlerle hem de bazlarla tuz oluştururlar.
• Amino asitler proteinlerin yapı taşlarıdır.

AMİTLER

Karboksilli asitlerdeki karboksil grubunun,

 ‘ ı yerine NH₂ grubunun bağlanmasıyla amitler oluşur.

• Primer amitler karboksilli asitler gibi isimlen-dirilir. Karboksilli asitteki – OİKASİT eki yerine –AMİT kelimesi getirilir.
• Sekonder ve tersiyer amitler, primer amit gibi isimlendirilir. Azota bağlı gruplar (N–) yazılıp belirtilir.
• Amitler nötr özellik gösterirler.
• Amitler genellikle suda çözünürler.

DİAMİT (ÜRE)

• Üre idrarda bulunur. İdrardan elde edildiği gibi sentetik olarak da elde edilir. Azot gübresi olarak kullanılır. Suda çok, alkolde az çözünür.
• Üre, NH₃ ve CO₂‘nin yüksek basınçta ısıtılmasından elde edilir.
• Üre, fosgenin NH₃ ile etkileşmesinden elde edilir.

KARBONHİDRATLAR

Genel formülleri Cn(H₂O)m şeklinde olan bileşikler karbonhidratlardır.

Günlük hayattaki yiyeceklerin büyük bölümü (unlu ve şekerli besinler) ile giyeceklerin bir kısmı (pamuklu, ketenli, suni ipekli karbonhidratlar) yeşil bitkiler tarafından fotosentez yoluyla üretilir. Yeşil bitkilerin kökleriyle topraktan aldıkları su ve yapılarındaki gözenekleriyle havadan aldıkları karbondioksiti yapraklarındaki klorofilin katalizörlüğünde güneş enerjisinden yararlanılarak karbonhidrat haline dönüştürülür. Bu olaya fotosentez denir.

6CO₂ + 6H₂O ® C₆ (H₂O)₆ + 6O₂

Glikoz

Karbonhidratlar formaldehitin polimeri gibi düşünülebilir. Karbonhidratları, yapılarında aldehit veya keton grubu bulunduran poli alkoller olarak tanımlayabiliriz.

Yapılarında aldehit bulunduranlara aldoz,keton bulunduranlara ketoz denir.

Karbonhidratların sınıflandırılması

1. Mono sakkaritler : Glikoz, fruktoz galaktoz
2. Di sakkaritler : Sakkaroz, sükroz, laktoz
3. Poli sakkaritler : Selüloz, nişasta, glikojen

Mono Sakkaritler

Basit şekerlerdir. Tatlı olup suda çözünürler. Glikoz, galaktoz, fruktoz mono sakkaritlere örnektir. Mono sakkaritler optikçe aktiftir.

Glikoz, yapısındaki aldehit grubundan dolayı tollens ayıracı ve fehling çözeltisi ilereaksiyon verir.

Fruktoz, ise yapısında keton grubu olmasına rağmen halkalı yapıya döndüğünde a – hidroksi yapı kazandığı için diğer ketonlardan farklı olarak tollens ve fehling ile reaksiyon verir.

Di Sakkaritler

İki molekül mono sakkaritten 1 mol su çekilmesiyle di sakkaritler oluşur.

Glikoz + Glikoz ® Maltoz

Glikoz + Fruktoz  ¾¾® Sakkaroz

–H₂O

Glikoz + Galaktoz ® Laktoz

C₆H₁₂ O₆ + C₆ H₁₂ O₆ ¾¾® C₁₂ H₂₂ O₁₁

–H₂O

Günlük hayatta kullanılan maltoz (meyve şekeri), sakkaroz (çay şekeri) ve laktoz (süt şekeri) birer di sakkarittir.

Poli Sakkaritler

Günlük hayatta nişasta, dekstrin, selüloz ve türevleri olarak kullanılan maddeler birer poli sakkaritlerdir.

n molekül mono sakkaritden, (n–1) molekül su çıkarılmasıyla poli sakkaritler oluşur.

Molekül sayısı 5 – 15 ise dekstrin, 20 ise glikojen, 30–35 ise Nişasta ve 2000 kadar ise selüloz meydana gelir.