I.Dünya Savaşı Öncesi Gelişmeler
TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912):
OSMANLI X İTALYA
Nedenleri:
Z Ulusal (Siyasi) birliğini geç tamamlayan İtalya’nın sömürge arayışı içinde olması. (Temel neden)
Z İtalya’nın, Habeşistan yenilgisinin acısını çıkarmak istemesi.
Z Büyük devletlerin (Düvel-i muazzama) sus payı verircesine İtalya’ya destek olması.
Z Trablusgarp’ın İtalya’ya coğrafi yakınlığı.
Z Osmanlı’nın zayıf durumda olması, Trablusgarp toprağı ile kara bağlantısının olmaması.
Gelişimi:
Z Mısır’ın İngiltere’nin elinde olmasından dolayı karadan yardım gönderilemedi. Ayrıca donanmada yeterli değildi.
Z Trablusgarp’a giden Türk subayları başarılı olunca İtalya zor durumda kaldı ve Akdeniz’e yönelerek 12 adayı işgal etti.
Sonuçları:
Z Uşi Antlaşması (18 Ekim 1912):
- Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara bırakıldı.
- 12 Ada, Balkan savaşları başladığı için geçici olarak İtalyanlara bırakıldı.
- İtalya, kapitülasyonların kaldırılmasında Osmanlı Devletine yardımda bulunacak.
Yorum: Kuzey Afrika’da ki son toprak parçası da kaybedildi.
I.BALKAN SAVAŞI (1912-1913)
Karadağ, Bulgaristan, Sırbistan, Yunanistan
X
OSMANLI
Nedenleri:
Z İki temel neden vardır:
- Balkan devletlerinin bölge üzerindeki emelleri. (Balkan ittifakı)
- Büyük devletlerin kışkırtmaları. (Rusların Panslavist politikası ve İngiltere’nin Rusları desteklemesi)
Z Osmanlı’nın İtalya ile savaş halinde olması ve askeri gücünün zayıflamış olması.
Not: Savaşı başlatan devlet Karadağ, savaşa gerekçe gösterilen ulus Arnavutlar, savaşa katılmayan balkan devleti ise Romanya’dır. En karlı çıkan devlet Bulgaristan’dır.
Sonuçları:
Z Savaştan kısa süre önce askerlerin büyük bir kısmının terhis edilmiş olması ve askerler içerindeki siyaset (particilik) in yayılması Osmanlı ordusunun kısa sürede yenilmesine sebep olacaktır.
Z Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti.
Z İttihat-Terakki, “Bab-ı Ali Baskını” ile yönetime el koydu.
Z Londra Antlaşması (30 Mayıs 1913)
- Osmanlı’nın batı sınırı Midye-Enez hattı olacak.
- Arnavutluk ve Adaların geleceğini büyük devletler belirleyecek.
- Yunanistan; Selanik, Güney Makedonya ve Girit’i alacak.
- Bulgaristan; Kavala, Dedeağaç ve bütün Trakya’yı alacak.
- Sırbistan; Orta ve Kuzey Makedonya’yı alacak.
Yorum: Osmanlı kuruluş devrinden bu yana Edirne ve Kırklareli ilk kez elden çıktı. Ege adaları fiilen yitirildi. Arnavutluğun bağımsızlığı ilanı ile Osmanlıcılık fikri geçerliliğini yitirdi.
II.BALKAN SAVAŞI (1913)
Romanya, Karadağ, Yunanistan, Sırbistan, Osmanlı (En son katıldı)
X
BULGARİSTAN
Nedeni:
Z I.Balkan Savaşı’nda Bulgaristan’ın diğerlerine göre daha fazla toprak kazanmış olması.
Z Özellikle Makedonya’nın bölüşülmesi meselesi sorun yaratmıştır. (Verimli topraklar)
Sonuçları:
Z Bulgaristan yenildi.
Z Balkan devletleri kendi aralarında Bükreş Antlaşmasını imzaladılar.
Z Osmanlı, Edirne ve Kırklareli’ni geri almıştır.
Z Antlaşmalar:
- Bükreş: Balkan devletleri (1913)
- İstanbul: Osmanlı-Bulgaristan (1913)
- Atina: Osmanlı-Yunan (1913)
- İstanbul: Osmanlı-Sırp (1914)
Balkan Savaşlarının Genel Sonuçları:
- Osmanlı’nın Balkanlardaki egemenliği büyük ölçüde sona erdi.
- Ege adaları elden çıktı.
- Osmanlıcılık çöktü, Türkçülük etkili olacak.
- İttihat-Terakki iktidara geldi. (Bab-ı Ali ile)
- Bu günkü Türk-Bulgar sınır belirlendi.
- Batı Trakya Türkleri sorunu ortaya çıktı.
NOT-1:
- MEŞRUTİYET
1908 yılında ilan edildi. Buna göre;
- Padişahtan meclisi kapatma yetkisi alındı,
- Padişahtan sürgün etme yetkisi alındı,
- Hükümet meclise karşı sorumlu olacaktı,
- Yasa teklifi için padişahtan onay alınmasına son verildi.
BU DURUM;
*** Meclis üstünlüğüne dayalı demokratik bir sisteme geçildiğinin kanıtıdır.
NOT-2:
TRABLUSGARP SAVAŞI
İtalya’nın hammadde ve pazar arayışı yüzünden çıkmıştır.
VURGU:
“hammadde ve pazar arayışı” dır.
Bu durum:
Trablusgarp Savaşı’nın bir sömürgecilik savaşı olduğunun kanıtıdır.
NOT-3:
TRABLUSGARP SAVAŞI SONUCUNDA;
***Osmanlı, Rodos ve On iki Ada’yı geçici olarak İtalya’nın korumasına bırakmıştır.
Bu durum;
Osmanlı Devleti’nin askeri ve siyasi gücünün kalmadığının kanıtıdır.
Topraklarını korumaya çalışması da, bu savaşın yayılmacı ve sömürgeci bir savaş olduğunu gösterir.
NOT-4:
BAB-I ALİ BASKINI
Bab-ı Ali Baskını ile İttihat Terakki partisindeki bazı subaylar silah kullanarak sadrazam Kamil Paşa’yı istifaya zorladılar.
VURGU:
“Sadrazamın istifaya zorlanması” dır.
ÇIKARIM:
- Bab-ı Ali Baskını, bir hükümet darbesidir.
- Yani mevcut düzeni yada rejimi değiştirmeye yönelik değildir.
