22- Karboksilli Asitler

​KARBOKSİLLİ ASİTLER

Yapılarında karboksil  grubu bulunduran bileşiklere karboksilli asitlerdenir.

Karboksilli Asitler

a. Yapısında bulundurdukları —COOH grubu sayısına göre:

1. Mono karboksilli asitler

Yapılarında 1 tane —COOH grubu bulunduranlar

2. Poli karboksilli asitler

Yapılarında birden fazla —COOH grubu bulunduranlar.

2 tane —COOH grubu bulunduranlara di karboksilli asitler 3 tane —COOH grubu bulunduranlara tri karboksilli asitler adı verilir.

b. Yapılarında —OH ya da —NH₂ bağlı olanlar

1. —COOH grubu yanında —OH grubu da bağlı ise oksi asitler adı verilir.

2. —COOH grubu yanında —NH2 grubu da bağlı ise amino asitler adı verilir.

Mono karboksilli asitlerin genel formülleri  şeklindedir. CnH₂nO₂ kuralına uyar.

İsimlendirme yapılırken aynı sayıda karbon u bulunduran alkanların sonuna “oik asit” eki getirilir.

R grubu dallanmış bir hidrokarbon ise, karboksil grubunun bulunduğu karbon una birinci karbon numarası verilerek diğerleri numaralandırılır.

Ayrıca COOH grubundan sonraki 2. karbon una a, 3. karbon una b, 4. karbon una g harfleri verilerek de isimlendirme yapılır.

Poli asitler ise şöyle isimlendirilir;

Karboksilli Asitlerin Genel Elde Edilişleri

1. Primer alkollerin iki derece yükseltgenmesinden

Primer alkoller bir derece yükseltgenirse aldehitler oluşur. Aldehitler yükseltgenirse karboksilli asitler oluşur. Yani primer alkoller 2 kademe yükseltgenirse karboksilli asitler oluşur.

2. Grignard Bileşiklerinden

3. Karboksilli Tuzlarından

R—COONa + HBr ® R—COOH + NaBr

Karboksilat Tuz          Karboksilli Asit

Karboksilli Asitlerin Özellikleri ve Reaksiyonları

1. Karboksilli asitlerin molekülleri arasında dihidrojen bağı vardır. Bundan dolayı aynı karbon sayılı, eter, aldehit, keton ve alkollerden daha yüksek sıcaklıkta kaynarlar.
2. Su ile hidrojen bağı oluşturabildiklerinden suda kolayca çözünürler. Ancak zayıf asit olduklarından suda az iyonlaşırlar. Molekül ağırlığı arttıkça iyonlaşma % leri azalır.
3. Homolog sıra oluşturabilirler.
4. Aktif metallerle H₂ gazı açığa çıkarırlar.
   Alkoller yalnızca K ve Na gibi metallerle tepkime verirler. Asitler ise K, Na, Mg, Zn…… gibi metallerle de tepkime verirler. Bu özellik Karboksilli asitleri alkollerden ayırır.

R—COOH + Na ® R—COONa + H₂

K. asit                         Tuz

2R—COOH + Ca ® (R—COO)₂ Ca + H₂

1. Karboksilli asitler, bazlarla nötürleşme tepkimesi verirler.

R—COOH + NaOH ® R—COONa + H₂O

Asit                             Tuz

1. Karboksilli asitler, karbonatlı (Na₂CO₃, MgCO₃…) tuzlarla tepkime verirler.

2R—COOH+CaCO₃ ® Ca(R—COO)_2(g) + CO₂ + H₂O

1. Asitin karboksil grubundaki OH grubu çıkarılırsa kalan kısma açil grubu denir.

1. Karboksilli asitler, alkollerle esterleri oluştururlar.

Yağ Asitleri

Yağ asitleri çift ve yüksek karbon sayılı karboksilli asitlerdir.

Doymamış yağ asiti dendiğinde alkil grubunda en az bir tane çift bağ bulunduran yağ asitleridir. Bu asitler oda sıcaklığında sıvı haldedir.

NOT: Adipik asidin hegzametilen diamin ile kondensasyonu sonucu naylon oluşur.