TBMM’YE KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR
♦ Anadolu′da yeni bir meclisin açılması İtilafın ve İstanbul hükümetinin işine gelmedi.
♦ İşte bu yüzden bu meclisin bir an önce ortadan kalkması gerekliydi.
♦ Meclisin gücünün kırılması için önce ona karşı ayaklanma çıkarıldı.
Bu ayaklanmaların sebepleri:
♦ Anadolu′da otoritesini kaybetmek istemeyen İstanbul hükümetinin kışkırtması
♦ İstanbul hükümetinin milli mücadeleyi ihtilalci ve Bolşevik olarak göstermesi
♦ İtilaf devletlerinin milli mücadelenin padişah ve halifeye karşı yapıldığını söyleyerek halkı kışkırtmaları
♦ İngilizlerin boğazlar çevresinde bir tampon bölge oluşturmak istemeleri
♦ Asker kaçaklarının otorite boşluğundan yararlanmak istemeleri
♦ Azınlıkların fırsattan yararlanmak istemeleri
♦ Kuvva-i Milliyecilerden bazılarının düzenli orduya karşı olmaları, güçlerini kaybetmek istememeleri
♦ Ayaklanmalar genelde Ankara çevresinde çıkmıştır. Meclisi bu şekilde sıkıştırmayı düşünmüşlerdir.
Ayaklanmalar dört ana başlıkta incelenir:
1.İstanbul hükümetinin çıkardığı ayaklanmalar:
♦ Ahmet Anzavur Ayaklanması:
♦ Bu kişi Osmanlı tarafından paşa yapılarak kendilerine göre kafir olan meclisi ortadan kaldırmak için harekete geçti.
♦ Kuvva-i milliye ve düzenli ordu tarafından ortadan kaldırıldı.
♦ Kuvva-i inzibatiye-halifelik ordusu:
♦ İngiliz altınları ile oluşturulan bir inzibat kuvveti olup meclisi ortadan kaldırmaya niyetlendi ama bunda başarılı olamadı.
2.İstanbul hükümeti ve itilaf devletlerinin çıkardığı ayaklanmalar:
♦ Bolu Düzce Adapazarı Ayaklanması:
♦ İngilizler din elden gidiyor diye yöre halkını kışkırtmışlardır. Buradaki gaye boğazların etrafına tampon bir bölge oluşturmaktır.
♦ Kuvva-i milliye ve düzenli ordu tarafından bastırıldı.
♦ Konya Ayaklanması:
♦ İtalyanlar Delibaş Mehmet’i din elden gidiyor diye kışkırttılar.
♦ Düzenli ordu ilk olarak burada kullanıldı ve ayaklanma bastırıldı.
♦ Yozgat Ayaklanmaları:
♦ Nüfuzlu ailelere meclisin Bolşevik olduğunu ellerinden toprakların alınıp halka dağıtılacağını söyleyerek kışkırtmışlardır.
♦ Çerkez Ethem tarafından bastırılmıştır.
♦ Afyon Ayaklanması:
♦ Çopur Musa din elden gidiyor diye ayaklanmıştır ve bastırılmıştır.
♦ Mili Aşiret Ayaklanması:
♦ Urfa’da Fransızlar tarafından çıkartıldı. En zor bastırılan ayaklanmadır.
3. Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar:
♦ Rum, Ermeni ve Yahudilerin çıkardığı ayaklanmalardır. Mondros’la birlikte ayaklanmaları başladı savaşın sonuna kadar sürdü.
♦ En uzun süren ayaklanmalardır.
4. Kuvva-i Milliyecilerin Ayaklanmaları:
♦ Çerkez Ethem, Demirci Mehmet Efe, gibi kuvvacıların düzenli orduya girmek istememelerinden dolayı çıkan ayaklanmalardır.
AYAKLANMALAR İÇİN ALINAN TEDBİRLER:
♦ Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı.
♦ İstiklal Mahkemeleri kuruldu.
♦ Damat Ferit’in fetvalarına karşı Ankara müftüsünden karşı fetva alındı.
♦ Kuvva-i Milliye kaldırıldı düzenli ordu kuruldu.
♦ Osmanlı hükümeti ile bütün ilişkiler kesildi, yaptığı bütün işler yok sayıldı.
AYAKLANMALARIN SONUÇLARI:
♦ Yunan’ın yayılmasına yol açtı.
♦ Milli mücadelenin uzamasına neden oldu.
♦ Kardeş katli ve mücadelesi oldu.
♦ Milli kaynaklar heba oldu.
♦ Düzenli ordunun kurulması hız kazandı.
♦ TBMM’nin Anadolu′da itibarı ve otoritesi artı.
