ATOM VE YAPISI

Elementin özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom denir.

Atom Modelleri

Dalton

• Bütün maddeler atomlardan yapılmıştır.
• Birçok değişik atom vardır. Fakat bir elementin atomları aynıdır ve diğer elementlerin atomlarından her yönüyle farklıdır.
• Atom parçalanamaz.
• Atomlar birleşerek molekülleri oluşturur, bileşiğin molekülleri birbirinin aynısıdır.

Thomson

Dalton’a ek olarak

• Atomda artı (+) ve eksi (-) yüklü parçacıkları vardır.
• Artı (+) ve eksi (-) yüklü parçacıklar atomun her tarafına eşit olarak dağılmıştır.

Rutherford

Yaptığı deneyde ince altın levha üzerine gönderilen, (+) yüklü olan α taneciklerinin küçük bir kısmının geri yansıdığını, ışınların çoğunun levhanın diğer tarafına geçtiğini tesbit etmiş ve şu sonuçlara varmıştır.

• Atomda büyük boşluklar vardır.
• Gönderilen ışınların çok azının geriye yansımasından, atomdaki (+) yüklerin yoğun olarak küçük bir hacimde toplanmış olduğu sonucunu çıkarmıştır.
• Her atomun çekirdeğindeki (+) yük sayısı farklıdır.

Bohr

Atomda bulunan her elektron çekirdekten belirli uzaklıkta bulunabilir ve her uzaklığın bir potansiyel enerjisi vardır.

• Atomlar kararlı halde iken ışın yayınlamazlar.
• Yüksek enerji seviyesindeki bir elektron (uyarılmış elektron), düşük enerji seviyesine inerken ısı ve ışık verir.
• Elektron çekirdek atrafında dairesel yörüngelerde hareket ederler.
• Modern Atom Teorisi
• Elektron dalga özelliği göstermektedir.
• Atomdaki elektronun aynı anda yeri ve hızı bilinemez.
• Elektronların bulunma ihtimalinin fazla olduğu küre katmanları vardır ve bu katmanlara orbital adı verilmiştir.

Atomla İlgili Terimler

Atom Numarası

Bir elementin atomunda bulunan proton sayısıdır. Protonlar (+) yüklü olduklarından pozitif yük sayısı ya da çekirdek yükü çeklinde ifade edilebilir.

Atom numarası = Çekirdek yükü = Proton sayısı

Kütle Numarası

Atomun bütün kütlesi çekirdeğinde toplanmış sayılabilir. Çünkü atom kütlesi, çekirdekte bulunan proton ile nötronun ve çekirdeğin etrafında dolaşan elektronların kütleleri toplamına eşittir. Elektronun kütlesi, proton ve nötronun yanında ihmal edilebilecek kadar küçüktür.

Kütle numarası = Proton sayısı + nötron sayısı

İyon

Artı (+) veya eksi (-) yüklü atom ya da atom gruplarına iyon denir. Na⁺¹, Mg⁺² iyona örnektirler.

• Atom elekron verirse (+) yüklü iyon oluşur ve katyon olarak isimlendirilir.
• Atom elektron alırsa (-) yüklü iyon oluşur anyon olarak isimlendirilir.

İzotop

Atom numarası aynı kütle numaraları farklı olan atomlara izotop atomlar denir.

• İzotop atomların kimyasal özellikleri aynıdır. Fiziksel özellikleri farklıdır.
• İzotop iyonların elektron sayıları farklı ise kimyasal özellikleri de farklıdır.

Allotrop

Kimyasal özellikleri aynı (aynı atomdan oluşmuş), fiziksel özellikleri (renk, kaynama noktası, erime noktası, uzaydaki dizilişleri vs.) farklı olan maddelere allotrop maddeler denir.

Elmas ve grafitin yapısında yalnızca karbon (C) atomu bulunur. Fakat bu maddelerdeki karbonların dizilişleri farklı olduğu için bu maddeler farklı maddelerdir. Allotrop maddeler bir başka madde ile reaksiyona girerse aynı cins ürünler oluşur.

Elektronların Dizilişi

1. Pauli Prensİbi

(2n²) formülüne göre elektronlar yörüngelere dolarlar (n yörünge sayısı). Buna göre 1. yörüngede en fazla 2, 2. yörüngede 8, 3. yörüngede 18e^– bulunabilir. Son yörüngede 8’den fazla elektron bulunamaz. Yörünge sayısına periyot numarası denir. Son yörüngedeki elektron sayısı ise grup numarasıdır.

2. Elektronik Konfigürasyon

S orbitalleri 1, p orbitalleri 3, d orbitalleri 5, f orbitalleri 7 tanedir.

Herbir orbitale zıt dönme yönüne sahip en fazla 2e^– dolabilir. Aynı enerji seviyesindeki orbitallere önce 1’er elektron dolar, sonra elektronlar çiftleşir.

Periyot

En son s orbitalinin başındaki sayıdır.

Grup

Diziliş s veya p orbitali ile biterse atom A gruplarındadır ve son yörüngedeki s ve p’deki elektronların toplamı grup numarasına eşittir. Diziliş d veya f ile biterse atom B gruplarındadır. Fakat grubun hangi B grubu olduğunu bilmeye gerek yoktur.

Değerlik Elektron Sayısı

Son yörüngedeki elektronların sayısına değerlik elektronları sayısı denir.