Osmanlını Büyümesini Kolaylaştıran Faktörler
1299 Söğüt’te küçük bir aşiretten önce beyliğe sonra daha sonra üç kıtaya hâkim olan Osmanlı Devleti’nin kuruluşu sırasında bazı avantajları vardı.Ayrıca bölgenin durumu da bu devletin kuruluşunda avantajlar sağlamıştır.
BİZANS’IN DURUMU
Bizans Marmara Bölgesi’ne sıkışıp kalmıştır.Anadolu Selçukluları döneminde yediği darbeler onu zayıf düşürmüştür.Ekonomisi bitik durumdadır, halka ağır vergiler yüklenmiştir ve halk bu durumdan memnun değildir.Ordusunun ücretli olması da ekonomiye büyük yük getirmektedir.Bitmeyen taht kavgaları, siyasi entrikalar merkezi zayıflatmaktadır.Tekfurları (vali) merkezi dinlememektedir.Doğudan Osmanlı, batıdan Sırp ve Bulgarlar sürekli saldırı halindedirler.Bu durumda Bizans’ın varlığını sürdürmesi imkansız gibiydi.
BALKANLARIN DURUMU
Balkanlarda siyasi birlik yoktu.En göçlü Sırplardı. Kralları Duşan’ın ölümünden sonra onlar da Osmanlıya rakip olacak güçte değillerdi.Bulgarlar, Bosnalılar, Hırvatlar, Arnavutlar prenslikler şeklinde yaşıyorlardı ve siyasi birlikleri yoktu.Balkanlarda dini alanda da siyasi istikrar yoktu.Sırplar, Bulgarlar, Rumlar Ortodoks’tu ve bunların Katolik Macar ve Hırvatlarla araları yoktu.Hem mezhep çatışmaları hem de Orta Çağ kilise baskısı halkı canından bezdirmişti.Ayrıca halkı canından bezdiren bir başka konu da feodalite ve halkın sınıflara ayrılmasıydı.İşte bu olumsuzluklar ve Osmanlının sunduğu imkânlar göz önüne alındığında bu bölgedeki halkın Osmanlıya fazla direnmediği görülmektedir.Bir cümle ile söyleyecek olursak Balkanlarda Osmanlıyı durduracak bir siyasi güç yoktu.Balkanlarda yaşayan halk ise buna gerek duymammış bilakis Osmanlının varlığından memnuniyet duymuştur.
ANADOLU’NUN DURUMU
Anadolu′da Selçuklu Sultanlığı vardı.Fakat Anadolu’da beylikler hâkimdi.Bu beyliklerin tamamı İran’daki İlhanlı Hanlığına bağlı idi ve buraya vergi vermekteydiler.Anadolu′da siyasi birlik yoktu.Anadolu her açıdan bir çöküntü yaşıyordu.Anadolu′da ayrıca Trabzon Rum Devleti de bulunmaktaydı.
COĞRAFİ KONUMU
Osmanlının bir uç beyliği olması, onda gaza ve cihat ruhunu geliştirmiş ve kolaylaştırmıştır.Batıya ilerlemesi halinde Bursa, İznik, İzmit gibi ekonomik değeri olan şehirleri alacaktı.
DOĞUDAN GELEN YOĞUN TÜRKMEN GÖÇLERİ
Anadolu′ya gelen yoğun Oğuz göçlerini hiçbir beylik topraklarında istemiyordu.Osmanlı ise bu gelenleri alıp Bizans’tan aldığı topraklara yerleştiriyordu.Böylece hem bölgeyi Türkleştiriyor hem de nüfusunu ve asker sayısını artırıyordu.
DİĞER BEYLİKLERİN RAHATSIZ ETMEMESİ
Anadolu beylikleri birbirleri ile mücadele ederken Osmanlı buna karışmamıştır.Diğer beylikler Osmanlıyı fiziki olarak küçük görmüşlerdir.Osmanlının Bizans’la yaptığı mücadelede ona destek vermişlerdir.Bu iki durum da Osmanlının halk gözünde büyümesini sağlamıştır.
MERKEZİ OTORİTEYİ GÜÇLÜ TUTMASI
Osmanlı devleti diğer Türk devletlerinde olduğu gibi ülke ve taht hanedanın ortak malıdır düşüncesinden yola çıkarak ülkenin bölünmesine müsaade etmemiştir.I. Murat taht babadan oğla geçer ve ülke hanedan mensupları arasında pay edilemez kuralını yürürlüğe koymuştur.Sancaklara gönderilen şehzadelere bir vali kadar yetki verilmiştir.Böylece merkeziyetçi bir devlet oluşturulmuştur.Fatih ise kanunnamesi ile bu kuralı daha da sağlamlaştırmıştır.
TAKİP EDİLEN İYİ POLİTİKA HALKA İYİ DAVRANILMASI
Osmanlı yaptığı fetihlerde hiçbir zaman istila emeli gütmemiştir.Alınan topraklara yurt gözü ile bakılmış ve her türlü yatırımı yapmışlardır.Tımar, iskân ve tahrir sistemi ile devlet varlığını buralarda hissettirmiştir.Aldığı topraklardaki insanların dinlerine dillerine örflerine asla karışmamış tam bir özgürlük sağlamıştır.Bu da Osmanlının aldığı topraklarda kalıcılığını sağlamıştır.
YÜZYIL SAVAŞLARININ ETKİSİ
Fransa ve İngiltere arasında 1337-1453 yılları arasında devam eden bu savaş Osmanlının balkanlarda kolay yayılmasına neden olmuştur.
AHİLERİN, ŞEYHLERİN, DERVİŞLERİN DESTEĞİ
Osman Gazi Ahi tarikatı lideri Şeyh Edebali’nin kızı ile evlenmesi onun taraftarlarının desteğini almasına neden oldu.Osmanlının cihat ve gaza anlayışı içinde olması diğer din ulularının da bu beyliğe yöneltmiş ve desteklerini vermişlerdir.
İLK ON PADİŞAHIN ŞAHSİ GAYRETLERİ
Osman Gazi’den Kanuni’ye kadar bütün padişahlar ordunun başında sefere çıkmışlardı.Devlet işleri ile bizzat ilgilenmişlerdir.Bu padişahlar gayeleri olan cihan hâkimiyeti için ne lazımsa yapmışlardır.
OSMANLININ ANADOLU′YA GELİŞİ
Osmanlılar oğuzların Kayı boyundandırlar.Anadolu′ya gelişleri hakkındaki bilgiler tam net değildir.Malazgirt’ten sonra Anadolu′ya gelmişlerdi.Alaaddin Keykubat Karacadağ dolaylarını bu boya yurt olarak vermiştir.Daha sonra ise Söğüt ve Domaniç dolayları yurt olarak verilmiştir.Ertuğrul Gazi yönetiminde bir müddet Çobanoğullarına bağlı yaşadılar.1281’de aşiretim başına Osman Gazi geldi.
OSMAN GAZİ 1281-1326
Osman Gazi 1299 yılına kadar Bizanslı tekfurların aralarındaki anlaşmazlıklardan yararlanarak Bilecik, Yerhisar ve İnegöl’ü aldı.Şeyh Edebali’nin kızını alarak bölge halkının desteğini aldı.Bu başarılarından dolayı Selçuklu Sultanı Osman Gazi’ye beylik beratı gönderdi.Böylece Osman Gazi Osmanlı aşiretini beyliğe taşıdı.Bu başarısı Bizanslı valilerin de dikkatini çekti.1302’de valiler toplanıp Osman Gazi üzerine yürüdüler.Yapılan Koyunhisar Savaşı’nı Osman Gazi kazandı.Bu savaşBizans’la yapılan ilk savaş olup imparatorun katılmadığı bir savaştır.Buradan hareketle Dimboz Muharebesini yapıp Kester Kalesi’ni aldı.Osman Gazi’nin bu savaşı kazanması imparator ll. Andranikos’u telaşlandırdı.Osman Gazi’yi durdurmak için İlhanlı Hanı Gazan Han’la anlaşmaya çalıştı.Gazan Han’ın ölümü bunu engelledi.Osman Gazi’nin en büyük hedefi Bursa’yı almaktı.Bunun için önce Kite Kalesi’ni sonra 1321’de Mudanya’yı aldı ve Bursa’yı üç yönden kuşattı.Osman Gazi rahatsızlanınca boyun yönetimini oğlu Orhan’a bıraktı.1326 yılında da vefat etti.Osman Gazi ilk Osmanlı bakır parasını bastırmıştır.
ORHAN GAZİ 1324 (26)-1362
Orhan Gazi babasının vefatı sırasında Bursa kuşatmasında idi ve 1326’da bu şehri aldı.Bu arada Akça Koca Gazi Abdurrahman İstanbul Boğazı’na kadar Kocaeli yarımadasının büyük bir bölümünü fethetti.Böylece Osmanlı Karadeniz’e ulaşmış oldu.Orhan daha sonra İznik’i kuşattı.Bunun üzerine ll. Andranikos Osmanlının üzerine yürüdü.1329’da yapılan Palekonon-Maltepe Savaşı’nı Orhan Gazi kazandı.Bu savaş Bizans’la yapılan ilk ciddi savaş ve son meydan muharebesidir.Bizans’ın Marmara’daki topraklarını kurtarmak için yaptığı ilk ve son seferdir.Bu zaferden sonra 1331’de İznik alındı.1335’te ise İlhanlılara vergi verilmemeye başlandı.Böylece Osmanlı Devleti tam bağımsız oldu.1337’de İzmit alındı.Böylece Kocaeli Yarımadası’nın fethi tamamlandı.Bizans’ın Anadolu′da-Asya’da toprağı kalmadı.Şimdi yapılması gereken Rumeli’ye geçmekti.
Çünkü
♦Doğudan gelen göçlere yer bulmak gerekliydi.
♦Gaza ve cihat anlayışının devam etmesi gerekliydi.
♦Türk cihan hâkimiyeti anlayışı için
♦Anadolu beylikleri ile mücadele etmek istenmiyordu.
♦Buraya geçiş İstanbul’un fethini kolaylaştıracaktı.
Buraya geçişin bir tek yolu vardı o da Karesi Beyliği’nin ortadan kaldırılması idi.1345’te Karesi Beyliği’nde çıkan bir karışıklıktan yaralanan Osmanlı beyliği kendisine bağladı.Bu olay Anadolu birliği yolundaki ilk adım oldu ve bu beylik Osmanlıya bağlanan ilk beylikti.
Böylece
♦Osmanlı Rumeli’ye geçişte bir avantaj yakaladı.
♦Osmanlı bu beylik sayesinde donanma sahibi oldu.
♦Karesi devlet adamları-Hacı İlbey, Evranos Bey, Ece Halil- Osmanlıya bağlandı.
♦Osmanlı Ege Denizi’ne ulaştı.
♦Çanakkale, Balıkesir yöresi Osmanlının oldu.
RUMELİ’YE GEÇİŞ
Osmanlının Rumeli’de toprak sahibi olması Bizans’ın iç karışıklarından yararlanarak olmuştur.Bizans İmparatoru olmak isteyen Kantekuzen Aydınoğlu Umur Bey’e yardım için gitmişti.Umur Bey ise onu Orhan Gazi’ye gönderdi.Orhan’ın yaptığı yardın sonucu Kantekuzen imparator oldu.Bu olay Osmanlının Bizans tahtına müdahale edebilecek güçte olduğunu göstermektedir.Bu Bizans’la dostluğa neden oldu.Kantekuzen’in oğlu Edirne’de Sırp ve Bulgarlar tarafından sarıldı.Kantekuzen bu sefer bunun için yardın istedi.Osmanlı yardım etti ve buna karşılık da Çimpe Kalesi’ni aldı.Bu kale Osmanlının Rumeli’deki (Avrupadaki) ilk toprağı oldu ve buradaki fetihler için üs olarak kullanıldı.Buradan hareketle kısa sürede Tekirdağ, Gelibolu, Bolayır ve Marmara kıyılarına kadar alındı ve Gelibolu Yarımadası’nın fethi tamamlandı.Orhan Gazi bu fetihlerin Balkan devletlerinin tepkisine neden olacağını ve üzerine gelineceğini biliyordu.Dolayısı ile gelecek Haçlı Seferlerinde buraların elde kalması için iskan politikasını işletmeye başladı.
Bu politikaya göre
♦Anadolu′da konan göçer aileleri ve bir yerleşim yerindeki birbirlerine husumetli aileleri alıp buralara yerleştirdi.
♦Bunlara tarım aleti, tohum, öküz vs. bedava verildi.
♦Bunlardan belli bir süre vergi alınmadı.
♦Buraları terk etmemeleri de şart koşuldu.
Böylece buralar Türkleştirildi.
Osmanlı bu iskân politikasıyla
♦Bölge Türkleştirildi.
♦Göçebeler yerleşik hayata geçirildi.
♦Bunlar üzerinde kontrol sağlandı.
♦Husumetli aileler birbirlerinden uzaklaştırılarak iç barış sağlandı.
♦Osmanlının geliri arttı.
♦Gelecek Haçlı Seferlerinde bölgenin elde kalması sağlandı.
Osmanlının kurucusu Osman Gazi olmasına rağmen teşkilat kurucusu Orhan Gazi’dir.Orhan Gazi
♦Vezirlik müessesini kurdu.
♦İlk divan teşkilatını kurdu.
♦Vakıf sistemini başlattı.
♦Yaya ve müsellem adlı ilk düzenli orduyu kurdu.
♦1331’de İznik’te ilk medreseyi açtı.
♦Şehir yönetimlerine kadı ve subaşı atadı (sancak sistemi)
♦Bursa’yı devlet merkezi yaptı.
♦Bu dönemde donanma sahibi olundu.
♦Osmanlı ilk gümüş akçesini bastırdı.
♦1350’de Marmara Aydıncık-Edincik’te ilk donanma-deniz üssünü açtı.
♦Osmanlıyı beylikten devlete taşıdı.
I.Murat Dönemi 1362-1389
Murat ilk iş olarak 1362’de Ankara’yı Eratna Beyliği’nden aldı.Ardından Rumeli′ye geçti fetihlere başladı Murat′ın ilk hedefi Edirne’yi almaktı.Bunun için önce Bizans’tan gelebilecek tehlikeyi önlemek için Lüleburgaz ve Çorlu’yu aldı.Batıdan gelebilecek tehlikeler için de İpsala, Dimetoka ve Dedeağaç’ı aldı.Artık Edirne’nin alınması kolaylaşmıştı ve Edirne kuşatıldı.Edirne’yi kurtarmaya gelen Bulgar ve Bizans ordusu Sazlıdere Savaşı’nda mağlup edildi.Bu zaferden sonra 1363’te Edirne’nin fethi gerçekleşti.Aynı yıl Gümilcine 1364’te ise Filibe alındı.Edirne ve Filibe’nin fethi Sırp Bulgar ve Bizans’ın birbirleri ile olan bağlantısını kesti.Bu gelişmeler Osmanlının üzerine ilk Haçlı Seferinin gelmesine neden oldu.
Sırpsındığı’nın sebeplerine bakıldığında.
♦Türklerin batıya ilerleyişini durdurmak.
♦Türkleri Rumeli′den atmak.
♦Macarların Balkanları almak istemesi.
İşte bu sebeplerden dolayı ve papanın da kışkırtması ve Macar kralı Layoşun öncülüğünde Sırp, Bulgar, Eflak, Bosna prensleri harekete geçti.Hacı İlbey l.Murat’ın gelmesini beklemeden Haçlı ordusunu dağıttı.
Böylece
♦Balkanların kapısı açılmaya başladı.
♦Edirne başkent yapıldı.
♦Balkanları almak isteyen Macarlar bundan vazgeçti.
♦Bulgarlar Osmanlıya vergi vermeye başladı.
Osmanlının Edirne’yi alıp başkent yapması göstermiştir ki fetih politikası batı yönünde tercih edilecektir.Bu zaferden sonra Osmanlının batıya doğru ilerleyişi devam etti.1367’de Trakya’nın fethi tamamlandı.1371’de Sırplarla Makedonya için Çirmen Savaşı yapıldı ve Makedonya alındı.1372’de Sofya’ya kadar olan topraklar alındı.1374’te ise Sırplar Osmanlıya vergi vermeye başladı.Murat zamanında Anadolu Türk birliği için önemli adımlar atıldı.
Barışçı bir politika izlenerek bazı topraklar alındı.Germiyanoğullarından oğluna kız aldı ve çeyiz olarak Kütahya, Simav, Tavşanlı’yı aldı.Hamitoğullarından parası ile Akşehir, Beyşehir, Seydişehir, Yalvaç, Karaağaç ve Isparta’yı satın aldı.Karamanoğlu Alaaddin Bey’e de kızını verdi.Karamanoğlu rahat durmayarak Osmanlıya saldırdı.Bunun üzerine sefere çıkıldı ve Alaaddin yakalandı ve affedildi.Anadolu’da bu faaliyetler devam ederken Osmanlı ordusu batıda Sofya, Niş ve Manastır’ı aldı.Bu durum ve Osmanlının Karamanoğulları ile uğraşmasının fırsat bilen Haçlıları harekete geçirdi.1388’de Osmanlı ordusu Ploşnik’te ilk yenilgisin aldı.Bu yenilgi Haçlıları daha da cesaretlendirdi.Bunlara göre bu I.Kosova Haçlı Seferinin sebeplerine bakıldığında.
♦Türklerin batıya ilerleyişini durdurmak
♦Osmanlıyı Balkanlardan atmak
♦Ploşnik yenilgisinin verdiği avantajdan yaralanmak
1389’da Bulgar, Sırp, Bosna, Boşnak, Eflak, Arnavut, Leh, Çeklerden oluşan ordu Kosova’da Osmanlı ile karşılaştı.Bu Osmanlı ile yapılan ilk büyük meydan muharebesi idi.Osmanlı ordusu şehzade Beyazıt’ın üstün gayretleri sonucu bu savaşı kazandı.I.Murat savaş meydanını gezerken bir Sırplı tarafından şehit edildi.
Sonuçta ♦Osmanlının Balkanlarda kalıcı olduğu bir kez daha görüldü.
♦Haçlıların azmi kırıldı.
♦Balkanlardaki Osmanlı ilerleyişi durdurulamadı.
♦Osmanlıda taht değişikliğine neden oldu.
♦Osmanlı bu savaşta ilk defa ses topu kullandı.
♦Tuna’ya kadar olan topraklar Osmanlının eline geçti.
♦Osmanlının karşısında sadece Macarlar kaldı.
♦Osmanlının İslam dünyasında itibarı arttı.
I.Murat devlet teşkilatında da bazı değişiklikler yapmıştır.
Bunlar
♦Yaya ve Müsellem ordusu yetmeyince
♦Pencik sistemi ile Kapıkulu ocaklarını
♦Tımar sistemi ile tımarlı sipahileri kurdu
Rumeli’de topraklar genişleyince Manastır merkez olmak üzere Rumeli Beylerbeyliğini kurdu.Düzenli bütçe hazırladı.Topçu ocağını kurdu.Ülke ve taht hanedanın ortak malıdır anlayışına son vererek tahtın babadan oğla geçmesini sağladı.Böylece merkeziyetçi yapıyı sağlamlaştırdı.
I.Bayezid Dönemi 1389-1402
I.Murat’ın şehit edilmesinden sonra savaş meydanında tahta geçti.Askere cülus bahşişi dağıttı ve bu bundan sonra adet haline geldi.Bu arada Osmanlının batıda olmasından yaralanan Karamanoğlu harekete geçerek Osmanlı topraklarına saldırdı.Yıldırım bu durum karşısında Bursa’ya geldi.Osmanlı Anadolu’daki faaliyetler için Bursa’yı merkez, ikinci başkent olarak kullanıyordu.Yıldırım hiçbir zorlukla karşılaşmadan Germiyan, Aydın, Menteşe, Saruhan, Hamitoğullarını ortadan kaldırdı.Daha sonra Konya’ya yürüdü Karamanoğlu’nu yakaladı fakat onu affetti.Karamanoğlu yine rahat durmadı Osmanlıya karşı Kadı Burhanettin ve Candaroğulları ile anlaştı.Yıldırım bunun üzerine yürüdü ve Candaroğullarından Kastamonu’yu aldı.Anadolu’da topraklar genişleyince Kütahya merkez olmak üzere Anadolu Beylerbeyliğini kurdu.Bu arada Balkanlarda da faaliyetlerimiz devam ediyordu.Sırp Kralı tekrar vergiye bağlandı.Niğbolu Kalesi alındı.Bulgar Kralı Şişman ortadan kaldırılarak Tırnova alındı.Bulgaristan’ın fethi Osmanlıyı Macaristan’la sınır yaptı.Yıldırım Venedik’le bir ticaret antlaşması yaparak onlara bazı ticari imtiyazlar tanıdı.Yıldırım doğuyu ve batıyı sindirdikten sonra İstanbul’u 1391’de kuşattı.Fakat boğazı kontrol edemediği için bir sonuç alamadı.Kuşatmayı hafifleterek Anadolu (Güzelce) Hisarı’nı yaptırdı.1395’te kuşatmayı tekrar ağırlaştırdı.Yardım alamayan Bizans zor durumda kaldı ve Avrupa’dan yardım istedi.Sonuçta Avrupa Haçlı Seferine karar verdi. Niyetleri♦Türklerin batıya ilerleyişini durdurmak
♦Osmanlıyı Balkanlardan-Avrupa’dan atmak
♦İstanbul kuşatmasına yardım etmek
Osmanlıya karşı düzenlenen en güçlü sefer olan bu sefere İngiltere, Fransa, İskoçya, Avusturya, Lehistan ve İsviçre kuvvetleri katıldı.Yıldırım mecburiyet karşısında kuşatmayı kaldırarak Haçlıların karşısına Niğbolu’da oyalanırlarken çıktı.1396’da baskın şeklinde Haçlı ordusunu dağıttı.
Sonuçta
♦Balkanlarda Osmanlıyı yenmenin mümkün olmadığı ortaya çıktı.
♦Orta Avrupa’nın kapıları Osmanlıya açılmaya başladı.
♦Balkanlarda Osmanlı hâkimiyeti güçlendi.
♦Bizans’ın Avrupa′dan yardım alma ümidi daha da azaldı.
♦Haçlı dünyası uzun süre kendisini toparlayamadı.
♦Fetret devrinde aldığı bu darbeden dolayı Osmanlının üzerine gelemedi.
♦Eflak, Boğdan Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.
♦Yıldırım’a Halife Sultan-ı İklim-i Rum unvanın verdi.
♦Bu unvan Anadolu’da yapılan faaliyetleri meşrulaştırdı.
♦Bulgaristan tamamen Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.
♦Mora’ya sefer düzenlendi ve alındı.
♦Selanik alındı.
Osmanlının Niğbolu’da olmasından yararlanan Karamanoğlu Ankara’ya saldırarak burayı aldı.1397’de Yıldırırm bu beylik üzerine yürüyerek bu beyliği kendisine bağladı.Bu arada Kadı Burhanettin ölünce Çelebi Mehmet beylik üzerine yürüdü ve Samsun, Sivas, Kayseri, Aksaray ve Kırşehir’i aldı.Böylece orta ve batı Anadolu’da Türk siyasi birliği sağlandı.
Sonuçta
♦Doğuya doğru genişleme Osmanlı ile Timur’u karşı karşıya getirdi.
♦Dulkadiroğulları Osmanlının tehdidi altına girince Osmanlı ile Memlukluların arası açıldı.
♦Batı Anadolu’nun fethi Osmanlıya Akdeniz ve Ege’de uzun sahiller getirdi.
♦Aydın Menteşeoğullarının donanması Osmanlıya katılınca Osmanlı donanması güçlendi ve denizcilik faaliyetleri gelişti.
♦Ege adalarına seferler düzenlendi.
♦Osmanlı ordusu Fırat Nehri’ne ulaştı.
♦Osmanlı Akkoyunlularla karşı karşıya geldi.
Yıldırım Niğbolu’da Haçlılara darbe vurduktanve Anadolu′da da işleri yoluna koyduktan sonra yarım bıraktığı işe geri döndü.1399’da İstanbul’u ikinci defa kuşattı.Fakat Timur tehlikesi yaklaşınca Bizans’la anlaşarak kuşatmayı kaldırdı.
Yapılan antlaşmaya göre♦Silivri’ye kadar olan topraklar Osmanlının olacak.
♦Yıllık haraç artırılacak
♦Bir Türk mahallesi kurulacak ve bir cami yapılacak
♦İstanbul′da bir kadı bulunacak.
ANKARA SAVAŞI 1402
Timur 1396’da devletini kurdu ve İlhanlıları, Altınordu Devletlerini yıkarak güçlendi.Daha sonra batıya yöneldi ve bu da Ankara Savaşı’na neden oldu.
Ankara Savaşı’nın sebeplerine bakıldığında.
♦Timur’un yıktığı devletlerin hükümdarları (Kara Yusuf Ahmet Celayir )kaçıp Osmanlıya sığınması ve Osmanlıyı kışkırtması.
♦Yıldırım’ın yıktığı beyliklerin beylerinin Timur’u kışkırtması.
♦Birbirlerine yazdıkları hakaret içeren mektuplar.
♦Timur’un Çin’e ve Hindistan’a yapacağı seferlerde arkasında güçlü bir devlet bırakmak istememesi.
♦Her iki sultanın da cihan hâkimiyetinin peşinde olması.
♦Yıldırım’ın Erzincan Kemah’ı alması
♦Timur’un buna karşılık Sivas’ı yakıp yıkması
İki ordu Ankara′nın Çubuk Ovası’nda karşılaştı.Bazı beylik askerleri Timur’un safına geçince Timur kolay bir zafer kazandı.Yıldırım esir düştü ve altı ay sonra öldü.
Sonuçta♦Anadolu beylikleri tekrar kuruldu.(Karesi Beyliği ve Kadı Burhanettin Devleti hariç)
♦Anadolu Türk siyasi birliği bozuldu.
♦Osmanlı Devleti yıkılma tehlikesi geçirdi.
♦Fetret devri başladı, taht kavgaları yaşandı.
♦Osmanlı Timur’un himayesine girdi.
♦Anadolu Timur’un himayesine girdi.
♦Bizans’ın ömrü uzadı, İstanbul’un fethi gecikti.
♦Balkanlarda Türk ilerleyişi durdu.
♦Karakoyunlu, Akkoyunlu devletleri güçlendi Osmanlıya rakip oldu.
♦Osmanlı Arnavutluk’u boşaltmak zorunda kaldı.
Timur kışı Anadolu′da geçirdi ve İzmir’i alarak Aydınoğullarına verdi.Timur Anadolu′dan gidince burada tam 11 yıl sürecek taht kavgaları başladı.Yıldırım cülus bahşişini veren ilk padişahtır.Fatih bu bahşişi kanunnamesinde kanunlaştırdı.I. Abdülhamid ve III. Selim savaştan dolayı vermedi.III.Mustafa kaldırdı.
FETRET DEVRİ
Ankara Savaşı’ndan sonra Yıldırım’ın dört oğlu arasında on bir yıl süren taht kavgaları dönemine Fetret devri denir.Savaştan sonra Timur Süleyman’a Edirne’yi (Balkanları), İsa’ya Balıkesir’i, Musa’ya Bursa’yı, Mehmet’e ise Amasya’yı verdi.İlk çekişme Musa ile İsa arasında oldu ve İsa Musa’dan Bursa’yı aldı, Musa kaçarak Mehmet Çelebi’ye sığındı.Çelebi Mehmet İsa’nın üzerine yürüdü ve onu ortadan kaldırdı.Böylece Anadolu′da Mehmet, Balkanlarda Süleyman hâkim oldu.Mehmet kendisine sığınan İsa’yı Süleyman’ın üzerine gönderdi.İsa Süleyman’ı yedi ve Balkanlara hâkim oldu.Fakat bir süre sonra kendi başına hareket etmeye başladı.İstanbul′u kuşatan Musa’ya Bizans da düşman oldu.1413’te Bizans’ın da desteğini alan Mehmet Musa’yı ortadan kaldırdı.Böylece ülkeye tek başına hâkim oldu.
Osmanlı fetret devrinde balkanlarda toprak kaybetmemiştir.
Bunun sebepleri
♦Süleyman Çelebi’nin Balkanlara kısa sürede hâkim olması
♦Niğbolu’da aldığı darbeden dolayı Avrupa′nın yardıma gelememesi.
♦Fransa ve İngiltere arasında yüzyıl savaşlarının devam etmesi.
♦Tımar ve Tahrir (Nüfus sayımı) sistemi ile devletin otoritesini hissettirmesi.
♦Yerli halkın Osmanlıdan memnun olması
♦Halka yumuşak bir siyasetle yaklaşması
♦Din ve vicdan hürriyeti tanıması
♦Can ve mal güvenliği sağlaması
♦Kutsal sayılan mabetlere dokunmayıp buralardan vergi almaması.
Osmanlının fetret devrini az zararla atlatmasının sebepleri ise
♦Bizans’ın güçsüz ve karışık olması
♦Balkanlardaki politikası
♦Tımar sisteminin etkisi
♦Anadolu beyliklerinin güçsüz ve karışık olması
♦Haçlılara vurulan darbeler
ÇELEBİ MEHMET DÖNEMİ
Çelebi ilk önce merkezi otoriteyi güçlendirmeye çalıştı.Bunu yaparken barışçı bir politika izledi.Venedik, Bizans ve Ceneviz’le anlaştı.Bunun ardından Anadolu′daki otoritesini artırmaya çalıştı.Saruhanoğulları üzerine yürüyerek bu beyliğe son verdi.Aydınoğullarından İzmir’i aldı.Aydınoğlu üzerine gidilince kaçıp Bizans’a sığındı.Karamanoğlu Bursa’ya saldırınca üzerlerine yürüdü ve onu sindirdi.Candaroğullarının bir kısım toprakları alındı.Balkanlarda ise Eflak kuvvetleri yenilgiye uğratıldı ve Eflak vergiye bağlandı.1416’da Venedik’le ilk deniz savaşı yapıldı ve bu savaş yenilgi ile sonuçlandı.Çelebi Mehmet zamanında Osmanlıya karşı ilk dini ve sosyal isyan çıktı.Şeyh Bedrettin adlı kişinin müritleri Manisa’da ayaklandı.İsyan bastırıldı Bedrettin yakalanarak asıldı.Çelebi Mehmet döneminde çıkan ikinci isyanda Düzmece Mustafa isyanıdır.Timur’un yanında götürdüğü Yıldırım’ın oğlu Mustafa Timur ölünce geri geldi ve tahtta hak iddiasında bulundu.Abisiyle yaptığı mücadeleyi kaybederek Bizans’a sığındı.1421’de ölen Çelebi Mehmet Osmanlının ikinci kurucusudur.
II.Murat Dönemi 1421-1444
Murat önce amcası Mustafa ile taht mücadelesi yaptı.Mustafa’yı Bizans kışkırtmıştı.Bu arada Bizans’a sığınmış olan Aydınoğlu Cüneyt Bey de İzmit’e geldi.Murat önce amcası Mustafa’yı ortadan kaldırdı.Daha sonra Bizans’ı kuşattı.Bizans bu sefer kuşatmadan kurtulmak için Murat’ın kardeşi Şehzade Mustafa’yı kışkırtı.Mecburen kuşatma kaldırıldı ve Şehzade Mustafa ile taht mücadelesi yapıldı ve öldürüldü.Böylece devlet de otoritesine tesis etmiş oldu.
ANADOLU’DAKİ FAALİYETLER
Çelebi Mehmet′in ölümünü fırsat bilen bazı beylikler harekete geçti.II. Murat bunun üzerine Aydınoğulları üzerine yürüdü ve bu beyliğe son verdi.Peşine Menteşeoğullarına son verdi.Karamanoğlu üzerine yürüdü ve onu itaat altına aldı.Germiyanoğlu Yakup Bey ölünce vasiyeti üzerine beylik Osmanlıya bağlandı.Candaroğullarından bazı topraklar alındı.Böylece bozulan Türk birliği Batı Anadolu alınarak sağlanmaya çalışıldı.
BATIDAKİ GELİŞMELER
II. Murat İstanbul′u kuşattığı zaman Venedikliler 1423’te Selanik’e saldırmış ve şehri almışlardı.Bu olay Venediklilerle savaşın başlamasına neden oldu.Venedik Selanik’i Bizans’a teslim ettiyse de Bizans burayı koruyamayacağı için Venedik’e sattı.1430’da Osmanlı bu şehri geri aldı.Osmanlının Candaroğulları üzerine seferde olmasından yararlanan Eflak Beyi Drakul Osmanlı topraklarına saldırdı.Üzerine gidilince vergiyi vermeye devam etti.Bu arada Sırp Kralı Stefan öldü.Bunun ölümü Osmanlı Macar ilişkileri savaşa dönüştü. Çünkü her iki ülkenin de bu topraklarda gözü vardı.Osmanlı Macar topraklarına girip Güvercinlik Kalesi’ni alınca Sırp ve Eflak Beyleri geri adım atmak zorunda kaldılar ve itaatlerini bildirdiler.Bunun üzerine Macarlarla üç yıllık bir anlaşma imzalandı.Epir halkı Osmanlıya bağlanmak istediğini bildirince Osmanlı burayı aldı.Böylece Yanya’ya kadar olan topraklar Osmanlının eline geçti.Bu durum Macarların Sırp, Eflak ve Karamanoğulları ile ittifak yapmasına neden oldu.Bunun üzerine Osmanlı 1439’da Sırpların merkezi Semendire’yi aldı.Osmanlının Sırbistan’a girmesi Macarları harekete geçirdi.Macar komutan Jan Hunyadi Haçlı ordusu ile Osmanlı ordusunu 1443’te Filipe’de, Yaş’ta ve Yalvaç’ta üç defa üst üste yendi.Bu gelişme karşısında II. Murat barış istemek zorunda kaldı.1444’te Edirne Segedin Antlaşması imzalandı.
Buna göre
♦Bulgaristan Osmanlıya bağlı kalacak
♦Eflak Osmanlıya vergi vermek şartı ile Macaristan’a bağlanacak
♦Tuna Nehri sınır kabul edilecek
♦Sırbistan bağımsız olacak (tampon devlet olarak araya girdi)
♦Bu antlaşma on yıl sürecek
Bu Osmanlının Avrupa ile yaptığı ilk barıştır.Osmanlı ilk kez toprak kaybetti.II.Murat daha sonra Seydişehir, Beyşehir ve Akşehir vererek Karamanoğullarıyla da anlaştı.Hem doğuda hem de batıda barışı sağladıktan sonra tahtı oğlu Mehmet’e bırakarak Manisa’ya gitti.
Murat’ın böyle davranmasında
♦Balkanlarda alınan üst üste yenilgiler.
♦Orduda bundan dolayı otoritesinin sarsılması
♦Uç beylerinin muhalefeti
♦Oğlu Alaattin’in vefatının verdiği üzüntü.Etkili olmuştur.
VARNA SAVAŞI 1444
Bu savaşın sebeplerine bakıldığında
♦Devletin başında çocuk yaşta birinin olması
♦Devlet adamlarının bu durumdan dolayı nüfuz mücadelesine girmeleri ve devletin başında istikrar olmaması.
♦Yeniçerilerin ulufe azlığını bahane ederek Buçuk Tepe İsyanını çıkarmaları.
♦Türklerin batıya ilerleyişini durdurmak
♦Osmanlıyı Balkanlardan-Avrupa’dan atmak
İşte bu sebepler Macar kralı Ladislas ve Jan Hünyadi’yi harekete geçirdi.Haçlı ordusu Tuna’yı geçti.Bu da Edirne Antlaşması’nın bozulması demekti.Haçlılar Varna önlerine geldiler.Bu arada bir haçlı donanması Anadolu′dan yardım gelmesin diye Çanakkale Boğazı’nı kapadı.Bu donanma Bizans′a güvenerek gelmişti.II.Mehmet babasının ordunun başına çağırdı ve iki ordu Varna’da karşılaştılar.
Bu savaştan Osmanlı ordusu galip çıktı ve
Sonuçta
♦Ladislas bu savaşta öldü Macar Kralı Jan Hünyadi oldu.
♦Daha önce alınan Balkan yenilgilerinin izleri silindi.
♦Balkanlara yerleşmemiz sağlam demelerle dayanmaya başladı.
♦Ankara yenilgisinden sonra ilk ciddi zafer kazanıldı.
♦Bulgaristan’a ve Yunanistan’a Türkler yerleşmeye başladı.
♦Mora ve Sırbistan Osmanlı hâkimiyetini tanıdı.
Bu seferden sonra Murat tekrar Manisa’ya dönmek istedi fakat yeniçeriler onun padişah olmasını isteyince ikinci defa tahta geçit.Bu arada Arnavutluk’ta isyan çıktı.Macar Kralı Jan Hünyadi ise Haçlı ordusu hazırlamaya başladı.Macarlar, Eflak, Polonya ve Almanya’yı da yanlarına alarak Sırbistan’ı işgal ettiler.
I.KOSOVA SAVAŞI 1448
Bu savaşın sebeplerine bakıldığında
♦Haçlı ordusunun Sırbistan’a girmesi
♦Hünyadi’nin daha önce Osmanlıyı yenmiş olmasından aldığı cesaretle bir kez daha yenip tacını perçinlemek istemesi.
♦Varna’nın intikamının alınmak istenmesi
♦Türklerin batıya ilerleyişini durdurmak
♦Osmanlıyı Balkanlardan-Avrupa’dan atmak
İki ordu Kosova’da karşılaştı.Bu savaşı Osmanlı kazandı.
Sonuçta
♦Haçlıların kazanma ümidi tamamen yok oldu.
♦Bizans′ın yardım alma ümidi tamamen yok oldu.
♦İstanbul′un fethi kolaylaştı.
♦Avrupa saldırıdan savunmaya, Osmanlı savunmadan saldırıya geçti.
♦Osmanlının İslam dünyasındaki itibarı arttı.
♦Bu İstanbul′u kurtarmak için düzenlenen son Haçlı Seferi oldu.
♦Balkanlar kesin Türk yurdu oldu.
II. Murat bu zaferden sonra Arnavutluk seferine çıktı.Fakat vefatı bu seferi yarım koydu.
II. Murat zamanında
♦Bilimsel gelişmeler ilerlemiş birçok ilim adamı Arabistan’dan, Kırım’dan Türkistan’dan Osmanlıya gelmiştir.
♦Arapça, Farsça eserler Türkçeye tercüme edilmiştir.
♦Devşirme sistemi başlatılmıştır.
♦Enderun mektebinin temelleri atılmıştır.
